SULTAN MANSUR ISYTIHAR MAT KILAU MENINGGAL

 
Mat Kilau tetap diburu Inggeris biarpun ke mana sahaja beliau pergi bersembunyi. Mat Kilau telah bersembunyi sehingga ke Kota Bharu, Kelantan. Ketika itu Kelantan diperintah oleh Sultan Mansur atau nama sebenarnya Long Mansur bin Long Ahmad.

Ketika di Kota Bharu, Mat Kilau telah dijejak oleh pihak Inggeris. Pihak Inggeris berusaha untuk menangkap Mat Kilau namun Mat Kilau bertindak melawan sehingga mengalami kecederaan menyebabkan kematian.

Khabar yang menyatakan Mat Kilau mati tersiar di dalam akhbar-akhbar Inggeris yang diterbitkan di Singapura. The Straits Times dan The Free Press melaporkan Datuk Bahaman telah jatuh ke tangan pemerintahan Siam pada bulan Oktober 1895. 

The Free Press pula memberitahu bahawa "Mat Kilau telah melawan apabila hendak ditawan dan akibatnya dia telah cedera di muka dan di kepalanya akibat cantasan pedang. Luka-luka itu sangat parah dan dia telah mati di dalam perjalanan ke hilir Kota Bharu disebabkan kehilangan banyak darah".

Dengan tersiarnya berita kematian Mat Kilau oleh akhbar The Free Press keluaran 22 Oktober 1895, maka pada pendapat umum tamatlah sudah riwayat Mat Kilau. Akan tetapi apa yang sebenarnya berlaku tiada diketahui kecuali beberapa orang sahabatnya seperti Mustafa bin Awang Mat (Jusoh Rimau), Pendekar Tok Demali, Raja Ibrahim (Pak Him), Mat Kelantan dan beberapa orang lain.

Pada tahun 1895, Sultan Kelantan (Sultan Mansur) telah mengisytiharkan bahawa Mat Kilau telah meninggal dunia ketika dalam tahanan, sebagai helah untuk melindungi nyawa beliau yang menjadi buruan British.

Batang pisang digunakan untuk menjadi pemberat kepada keranda yang ditanam dalam kubur sebagai bukti kematian pahlawan agung ini.

Selepas pengisytiharan Sultan Mansur itu, maka Mat Kilau telah dianggap sebagai telah mati. Mat Kilau kemudian menukar identiti atau nama Mat Siam, Mat Din, Mat Dahan, Mat Dadu dan Mat Ibrahim. Beliau juga terpaksa berpindah dari satu tempat ke satu tempat dan akhirnya bermastautin di Batu 5, Jalan Kuantan-Gambang.

Mat Kilau berpeluang menyambut laungan merdeka yang tidak sempat dilakukan rakan seperjuangannya. Namun, tiada seorang pun daripada ribuan manusia yang berkumpul ketika itu menyedari bahawa lelaki yang berusia hampir 100 tahun itu adalah Mat Kilau.

Dalam bulan Disember 1969, Mat Kilau yang pada itu memegang kad pengenalan diri K/P 2044778 dan bernama Mohamad bin Ibrahim, keluar daripada persembunyiannya dan memperkenalkan dirinya yang sebenar.

Untuk mengelakkan dirinya dari menjadi tumpuan ramai, maka Mat Kilau telah bersetuju mengumumkan dirinya di kampung kelahirannya. Atas daya usaha Omar bin Mat Kilau, maka Mat Kilau dibawa ke kampung asalnya iaitu Kampung Masjid, Pulau Tawar, Jerantut.

Pada hari Jumaat 26 Disember 1969, Mat Kilau telah pergi ke masjid di Kampung Masjid untuk bersembahyang Jumaat. Selepas sembahyang, Mat Kilau telah membaca Quran dan kemudiannya mengisytiharkan dirinya sebagai Mat Kilau.

Pengisytiharan ini telah menggemparkan orang ramai sehingga Kerajaan Pahang menubuhkan Jawatankuasa Penyiasat Munculnya Mat Kilau. Jawatankuasa Penyiasat Munculnya Mat Kilau) dibentuk pada 8 Januari 1970. Beberapa orang telah ditemu ramah bagi membuktikan bahawa Mat Siam itu adalah Mat Kilau. Setelah disahkan maka pada pukul 10.30 pagi hari Khamis, 6 Ogos 1970, Mat Siam diisytiharkan sebagai Mat Kilau oleh Menteri Besar Pahang, Tan Sri Yahya Mohd Seth.

Pada 1970, pihak Utusan Melayu telah menerbitkan kitab kepunyaan beliau, Kitab Mat Kilau, sebuah kitab kompilasi doa dan amalan mistik seperti ilmu kebal dan penguat diri. Berdasarkan buku itu, kitab ini ditulis beliau, dan diserahkan bagi jagaan kerabat diraja Kelantan dalam persembunyiannya sebelum diserahkan kepada Utusan Melayu bagi penerbitan kepada masyarakat awam. Orang terakhir yang diamanahkan menyimpan kitab ini ialah Wan Alim bin Wan Hasan, murid Menteri Besar Kelantan Nik Mahmud Nik Ismail.

Pada hari Sabtu 15 Ogos 1970, Mat Kilau telah dilaporkan berada dalam keadaan tenat. Setelah sepuluh hari selepas pengumuman pengiktirafan terhadap dirinya dibuat, pada hari Ahad 16 Ogos kira-kira pukul 6.45 pagi, Mat Kilau meninggal dunia di rumahnya di Batu Lima, Paya Besar, Jalan Kuantan–Gambang kerana keuzuran.

Usianya ketika itu dipercayai berusia 122 tahun namun menurut buku laporan jawatankuasa penyiasatan Mat Kilau, beliau meninggal dunia ketika berusia 104 tahun. Beliau kemudiannya dikebumikan di Kampung Kedondong.